Հովսեփ Կարալյանի գեղանկարչությունը

Մինասյան, Մարինե Պետիկի (2015) Հովսեփ Կարալյանի գեղանկարչությունը. PhD thesis, ՀՀ ԳԱԱ Արվեստի ինստիտուտ.

Preview

PDF (Abstract) Available under License Creative Commons Attribution. Download (425Kb) | Preview

Abstract

Սույն ատենախոսական աշխատանքը նվիրված է խորհրդահայ կերպարվեստի ներկայացուցիչ, ԽՍՀՄ նկարիչների միության անդամ (1942), ՀՍՍՀ վաստակավոր նկարիչ (1967), թիֆլիսահայ հիանալի վարպետ Հովսեփ Արտեմի Կարալյանի (1897-1981) գեղանկարչությանը: Թեմայի այժմեականությունը պայմանավորված է 20-րդ դարի հայկական կերպարվեստի, մասնավորապես թիֆլիսահայ արվեստի պատմության μաց էջերը լրացնելու անհրաժեշտությամμ: Առավել քան μազմաժանր է Հ. Կարալյանի ստեղծագործական գործունեությունը. արվեստագետն ապրել և ստեղծագործել է Թիֆլիսում, Բաքվում, Մոսկվայում, 1953-ից` Երևանում: Զμաղվել է գեղանկարչությամμ, գծանկարչու-թյամμ, գրքային ձևավորումներով, μեմանկարչությամμ, որմնանկարչությամμ, պլակատների ձևավորմամμ, քանդակագործությամμ (սիրողական), փայտի փորագրություններով (գրավյուրա), անգամ էսքիզներ արել ֆիլմի համար: Նա երկար տարիներ զμաղվել է նաև մանկավարժական գործունեությամμ. դասավանդել է Թիֆլիսում (Հայարտան գեղարվեստական ստուդիա), Մոսկվայում (Ճար-տարապետների կատարելագործման ինստիտուտ) և Բաքվում (Ադրμեջանի պետական գեղարվեստական ուսումնարան): Սակայն նրա հիմնական ներդրումը 20-րդ դարի հայ կերպարվեստի պատմության մեջ մեծավ մասամμ կապված է գեղանկարչական աշխատանքների հետ: Վերջին երեսուն տարիներին ապրելով Երևանում` նկարիչը շարունակում է հետևողականորեն ու մեծ վարպետությամμ կյանքի կոչել մանկության իր հուշերը` ստեղծելով ժողովրդական կյանքն ու ավանդույթներն արտացոլող սքանչելի պատկերնովելներ: Ակներև է, որ հայ մշակույթի մեծ երախտավորների շարքում μացառիկ տեղ ու դեր ունի նաև գեղանկարիչ Հ. Ա. Կարալյանը, ում կյանքն ու գործունեությունը հայ ժողովրդի արվեստին, մշակութային առաջընթացին ծառայելու μացառիկ օրինակ է: Ճիշտ է, նրա ժամանակակից գործընկեր-արվեստագետներից ոմանք, թեև անչափ μարձր են գնահատել Հ. Կարալյանի վաստակը 20-րդ դարի հայ արվեստի ու Հայաստանի գեղարվեստական կյանքի պատմության մեջ, μայց վարպետի կյանքը, գործունեությունը, μազմաժանր ստեղծագործական հարուստ ժառանգությունն ու հայ կերպարվեստին մատուցած ծառայությունը գիտական ուսումնասիրության առարկա այդպես էլ չեն դարձել: Թեև Հ. Կարալյանն իր ժամանակակիցների կողմից երμեմն ճիշտ չի հասկացվել, ստիպված է եղել հաղթահարել նյութական և այլ անասելի դժվարություններ, μայց և այնպես հայ մշակութային գործիչների շարքում նա երջանիկ μացառություն է այն իմաստով, որ ոչ միայն վրձնել է ազգային թեմատիկ նկարներ, այլև անձամμ ներկայացրել ու մեկնաμանել դրանց հումանիստական էությունը: Հ. Կարալյանի ինքնատիպ ու μազմաμեղուն կյանքը սկսվել է նավթավառի ժամանակներից և ավարտվել տիեզերական նվաճումների դարաշրջանում2: Данная диссертация посвящена живописи заслуженного художника Армянской ССР (1967), члена Союза художников СССР (1942), представителя армяно-советского изобразительного искусства, выдающегося армяно-тифлисского мастера Овсепа (Иосифа) Артемьевича Караляна (Каралова) (1897-1981). Актуальность темы обусловлена необходимостью дополнения истории армянского изобразительного искусства 20-го века, в частности, армянотифлисского искусства. Творческая деятельность О. Караляна многообразна: художник жил и творил в Тбилиси, Баку, Москве, а с 1953-его года в Ереване. Он занимался живописью, графикой, книжным оформлением, сценографией, фреской, оформлением плакатов, скульптурой (любительской), гравюрой, и даже сделал эскизы для фильма. На протяжении многих лет он занимался педагогической деятельностью: преподавал в Тифлисе (Художественной студия при Айартуне), в Москве (Институт повышения квалификации архитекторов) и в Баку (Азербайджанское государственное художественное училище). Тем не менее, его основной вклад в историю армянского изобразительского искусства 20-го века, в основном связан с живописными работами. В последние тридцать лет живя в Ереване, художник продолжает последовательно и большим мастерством воплощать в жизнь свои детские воспоминания, создавая прекрасные картины-новеллы, отражающие народную жизнь и традиции. Очевидно также, что среди выдающихся деятелей армянской культуры уникальное место и особую роль имеет живописец О. А. Каралян, чья жизнь и деятельность является ярким примером служения культурному прогрессу и искусству армянского народа. Верно, что некоторые его современники коллеги-искусствоведы очень высоко оценили вклад О. Караляна в историю армянского искусства 20-го века и художественной жизни Армении, однако жизнь и деятельность мастера, его многожанровое богатое творческое наследие, так и не стали предметом научных исследований. Цель диссертации заключается в том, чтобы посредством комплексного изучения жизни и живописи О. А. Караляна выявить и представить научному сообществу, должным образом неоцененного мастера и его художественные произведения, а также по возможности дополнить исторический контекст армяно-тифлисской живописи. Диссертационная работа является первым исследованием монографического характера, где сделана попытка наиболее комплексно и разносторонне выявить биографию и художественную деятельность О. Караляна, в частности, на основе анализа особенностей его живописных работ.This thesis is dedicated to the art of Tbilisi great master Hovsep Artem Karalyan (1897-1981), a representative of Soviet-Armenian fine arts, member of the USSR Union of Artists (1942), Honored Artist of the ASSR (1967). The relevance of the topic is conditioned by the need to fill the missing pages of the 20th century Armenian fine arts, particularly art history of Tbilisi Armenians. H. Karalyan’s creative activities are more than of varied genres: the artist lived and worked in Tbilisi, Baku, Moscow and since 1953 in Yerevan. He was engaged in pictorial art, graphic arts, book design, stage painting, fresco, poster design, statuary (amateur), wood carving (engraving), even made sketches for a film. For many years he was also engaged in educational activities, taught in Tiflis (Hayartun Art Studio), Moscow (Architect Training Institute) and Baku (Azerbaijan State Art College). However, his main contribution to the 20th century Armenian fine arts history is mostly related to paintings. Living in Yerevan for the last thirty years, the artist continues, with consistence and great skill, to bring his childhood memories to life, creating beautiful image-novels that reflect people’s lives and traditions. It is evident that, among the prominent figures of Armenian culture, H. A. Karalyan also has an outstanding place and role, whose life and work is a unique example of serving to the art, cultural progress of the Armenian nation. Although It’s true that some of his contemporary associate artists gave very high estimation to H. Karalyan’s earnings in the 20th century Armenian art and artistic life history, still the master's life, activities, creative multi-genre rich heritage and immense service rendered to the Armenian fine arts never became a subject of academic research. The aim of the dissertation is to discover, through the combined study of H. A. Karalyan’s life, and present the master (who until now received little attention and was not properly appreciated) and his art works to the academic community, as well as complete the historical panorama of Tbilisi Armenian art as much as possible. The dissertation is an inaugural study of monographic nature, where an attempt is made for the first time to bring out Hovsep Karalyan’s biography and artistic activities in a more complete and comprehensive manner, particularly through analysis of the characteristics of his paintings. Within the implemented research: More than 150 known and unknown works of H. Karalyan were collected and systematized, clarifying their titles and dates to a feasible extent. H. Karalyan’s full biography, details and complete chronology of his life and artistic work were studied and presented in a comprehensive overview; the master's multi-genre activities were addressed.

Actions (login required)